Vakif, birlik, dernek, kooperatif gibi kurumların acentelik yapması,

Sigorta Acenteleri Birleşip Sigorta Şirketi mi kurmalı?                   Turusan Bağcı İstanbul. 27.02.2012

İstanbul da Türkiye’deki tüm Sigorta Acenteleri Dernek başkanlarının ve Yönetim kurulu üyelerinin katıldığı İSAD in ev sahipliğinde yapılan toplantıda sunumum da yaşam alanımız gittikçe daralıyor demiş çeşitli örneklerle neler yapıldığından bahsetmiş sonradan Sorunlarımızı ortaya koyarak çözüm önerileri ile hareket Plan’ından bahsetmiştim.

Biz Acentelerin Başka işle iştigal yasağı bulunurken, başka işlerle ve amaçlarla kurulmuş hatta esas amacı kar elde etmek olmayan kurumlar, Güçlü Birlikler , sermaye grupları Sigorta acenteliği yapabilmektedir.Daha Sigorta Şirketlerinin direkt satış hatta komisyon iadeleri, Aktüeryal tekniklere dayanmayan rekabet ile tarife delerek yapılan satışın yaşattığı sıkıntı çözülememişken Bankinsurance’a verilen önem sonrası Türk Telekom, PTT, Turkcell, Esnaf Odaları, Vakıflar, Birlikler, TÜRSAB, Türk Barolar Birliği Vakfı Acenteliği, Türk Tabibler Odası Acenteliği, Aile Hekimleri Derneği, Türk Hava Yolları Vakfı Acenteliği, Kamu- yarı kamu kuruluşları, Kooperatif Acentelikleri gibi bir çoğu ve sonrasında İnternet sigortacılığı,

Yakında Sanayii Odaları, vakıfları, Kobi ve fabrika sigortalarına, diğer meslek odalarının vakıfları da kendi meslek ve faaliyet üyelerine satış amaçlı sigorta acenteliğine başlayacaktır. Hele zorunlu sigortalar oluştukça her yer Vakıf, Birlik, Dernek acentelikleri ile dolacaktır emin olabilirsiniz.

Öncelikle

Anayasanın 135. Maddesini H. KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI
Madde 135 – Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları; belli bir mesleğe mensup olanların müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleki faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, meslek mensuplarının birbirleri ile ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hakim kılmak üzere meslek disiplini ve ahlakını korumak maksadı ile kanunla kurulan ve organları kendi üyeleri tarafından kanunda gösterilen usullere göre yargı gözetimi altında, gizli oyla seçilen kamu tüzel kişilikleridir.

Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyeti aranmaz.
(Değişik üçüncü fıkra: 23/07/1995 – 4121/13 md.) Bu meslek kuruluşları, kuruluş amaçları dışında faaliyette bulunamazlar.İştigal konularında ve Tüzüklerinde sigortacılık hizmetleri yazıyor diye Sigorta Acenteliği mesleğimizin ticaretini yapmaları bence yasal değildir. Çünkü; MESLEK ODALARININ  Kuruluş amaçlarında ve ANAYASA’NIN: KAMU KURUMU NİTELİĞİNDEKİ MESLEK KURULUŞLARI ile ilgili 135.  Maddesinde bu meslek kurumlarının maddede tanımlı mesleği geliştirme amaçları dışında faaliyetlerde  bulunamayacakları açıkca ifade edilmektedir.

(KoopK.m.1). Ticaret şirketlerini kuran ortakların amacı ticari faaliyette bulunarak kazanç elde etmek ve bunu paylaşmak olduğu halde; kooperatif ortaklarının amacı, ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine ilişkin ihtiyaçlarını sağlayıp korumadır.

Kooperatif faaliyetin hedefi, sadece ortaklarının bireysel temel ekonomik ihtiyaçlarını sağlayıp geliştirmektir. Ticaret şirketleri, konulan sermayenin gelişmesi, artması, daha çok kazanç elde edilmesi ve paylaşılması amacına hizmet ederken, bu kurumlar sadece ortaklarının ekonomik ihtiyaçlarını karşılamak ve mesleki menfaatlerini korumak ve güvence altına almak amacına hizmet ederler.Ticaret şirketlerinde “sermaye” amaca ulaşmada asli/temel bir araç niteliğinde iken, kooperatiflerde ekonomik amaca ulaşmada yararlanılacak asli araçlar, “karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet” olarak belirlenmiştir (Koop K.m.1).

Bu madde ne yazıkki  Kamu  niteliğindeki meslek kuruluşlarına bağlı Vakıfların kuruluş amaçları ve faaliyetleri maddesi içine farklı ve algılandığı şekilde yerleştirilmiş ve vakıflar kullanılarak başka isim altında ticari faaliyetlerin yapılmasına kılıf hazırlanmıştır.
Vakıf, Birlik, Dernek, kooperatif çatısı altında birleşmek ihtiyacı duyanların niyetlerinin ticaret yapmak değil, bireysel-temel ekonomik ihtiyaçlarını karşılamakdır. Dolayısıyla bu kuruluşlarda etkili araç ve güç kaynağı sermaye değil; dayanışma, karşılıklı yardım ve yararlandırmadır. Sigorta Acenteliği kuruluş aşamasında bile sermaye şartı getirir ve kar amacı güder. Alınan komisyonlar kar hanesine işlenir ve vergiye tabi olmalıdır. Kâr ise, iki taraflı piyasa ilişkisinden doğan bir sürüm faaliyetini şart koşar. Sigorta Acenteliği de böyledir.

Bu kurumlardaki modele en çok benzeyen anonim ortaklıklarda, sermayenin nemalandırılması ve kârın olabildiğince artırılması şeklinde sermayeye dayalı bir kazanç sağlama ve paylaşma amacı bulunmasına karşın, bu kurumlar kişilerin ekonomik ihtiyaçlarının karşılanması ve geliştirilmesi gibi kâr dışı ekonomik bir amac mevcuttur.

Anayasa Mahkemesi, bu kurum ve kooperatiflerin bir “yardımlaşma ortaklığı” olduğunu; risturn dağıtımının ticari bir kavram olmaktan öte, bu kurumlardaki “yardımlaşma çalışmalarına özendirici bir etken” olduğunu; ticaret şirketlerindeki kâr amacı bir yana, kamu yararı amacına hizmet eden kuruluşlar olduğunu bildirmektedir. Sigorta Acenteliği kar amacı güden ticari işletmelerdir. Kooperatif ve esnaf odaları meslek odaları ve mesleki birlik ve derneklerin Acentelik yapmaması bu anlamda düşünülmelidir.

Ne yazık ki BİZ ACENTELER  HARİÇ, bir çok meslek grubunun Birliği, Odası var olduğunu düşünürsek, buna bağlı vakıflarının yoksa bile kurulacak ve zaman içinde bir çok meslek örgütü kanadından  acentelik faaliyetlerinde bulunacaktır.Bu vakıf ve kuruluşlar, Anayasanın bu maddesine rağmen ticari amaçlı olarak her konuda satın alma hizmetine aracılık yapabiliyorlar mı?

Eğer böyle ise bu odaların,  mesleklerinin ve üyelerinin gelişimine katkı sağlamaktan çok ticari faaliyetlere eğilmeleri kaçınılmazdır. Bu da Anayasının 135. Maddesine aykırı bir durumdur.

Ben Hukukçu değilim, ancak Anayanın bu maddesi bağlı olarak kökten çözüm olanağı varsa, Odası olmayan meslek grubu olmadığına göre, Bu meslek odalarının vakıflarının sigortacılık faaliyetlerine başka türlü engel olabiliriz belki Anayasa Mahkemesi’nde dava açmalıyız. Belki Acenteler birleşip bir Sigorta Şirketi kurmalıdır, belki de bu kurumlara Acentelik veren Sigorta Şirketleri ile çalışmamalıdır.

Sayın, Canan Evren’e teşekkürlerimle

Saygı ve sevgiler

Turusan Bağcı